7-17 Mart 2013 tarihlerinde Kuzey Işıklarını görmek ve fotoğraflamak için rotamızı İsveç ve Norveç’e çevirdik. Yaklaşık bir yıl öncesinden planlayıp uçak biletlerimizi almıştık, seyahatten 6 ay önce ise tüm rezervasyon ve planlamaları tamamlamıştık. Bu yazıda tüm tecrübelerimizi paylaşarak ihtiyacınız olabilecek her bilgiye yer vermeye çalıştım.

Neden bu seyahati çok önceden bu tarihler için planladığımıza gelmeden Kuzey Işıkları veya literatürdeki adıyla Aurora Borealis hakkında biraz bilgi verelim.

Kuzey Işıkları nedir?

Doğanın gökyüzünde yaşattığı bu renkli dans gösterisi nereden geliyor? Latincede ‘şafak’ anlamına gelen “Aurora”, Roma mitolojisinde şafak tanrıçasının ta kendisi. “Borealis” ise latincede ‘kuzey’ demek. Güney kutbundaki karşılığı ise Aurora Australis olarak adlandırılıyor, güney kutbunda çekim koşulları zorlaştığı için daha az biliniyor.

Bilim bu olayı Güneş fırtınaları sonucu Dünya’nın manyetik alanı ile buluşan elektronların kutuplara yakın bölgelerde atmosfere girmesi sonrası oksijen ve nitrojen atomlarını yükleyerek ışımalara neden olması olarak açıklıyor. En yaygın olan yeşil rengi atmosferde 100 km ile 200 km arasında bulunan oksijen atomları meydana getiriyor, 200 kilometrenin üzerindeki oksijen ise kırmızı rengi oluşturuyor. Öte yandan Nitrojen 100 km altında kırmızı, 100 kilometrenin üzerinde ise mavi tonlara dönüyor.

Kuzey Işıkları’nın gerçekleşme anı ile ilgili fikir vermesi açısından Instagram’da paylaşmak üzere 8 dakikada içinde çektiğim 50 karenin birleştirilmesi ile oluşturduğum 15 saniyelik video:

Hangi tarihlerde gidilmeli?

Tarih seçimine gelince. Güneşin 11 yıllık solar bir döngüsü var ve 11 yılda bir güneşteki aktivite maksimum seviyesine ulaşıyor. Bu aktivite ise Kuzey Işıklarının oluşma ihtimalini ve şiddetini arttırıyor. 2013 yılının başı 24. solar döngünün maksimum seviyesi olarak tahmin ediliyordu. Bu nedenle seyahat tarihini 2013 yılına planladık. Ancak NASA’nın 2013’teki tahminlerine göre 2013 başında henüz maksimum seviyeye ulaşılamadı, hatta maksimum seviyenin 2013 sonunda ve sonrasında 2015’te tekrar gerçekleşebileceği açıklandı ve öyle de oldu. 2016’nın da sonuna gelmemizle birlikte, aşağıdaki şekilden de görüleceği üzere ihtimal oldukça azalıyor. Fakat bu, kuzeye seyahat ettiğinizde Kuzey Işıklarını göremeyeceğiniz anlamına gelmiyor, ihtimal her zaman var. Diğer yandan, bundan sonraki en iyi dönemin 2023-2025 arasında gerçekleşeceğini söyleyebiliriz.

Güneş döngüsü 23-24

Gidilecek yılı az çok belirledik veya en azından yılların önemi hakkında bir farkındalığımız oldu. Yıl içinde ise Kuzey Işıklarını görme olasılığının en yüksek olduğu zamanlar ekinoks dönemleri, Mart ve Eylül aylarında. Bu süreyi Şubat-Nisan ve Eylül-Kasım ayları arası olarak genişletebiliriz. Mart 2013’in iyi bir seçim olacağına böylece karar vermiş olduk.

Kuzey Işıklarının aylara göre ortalama gerçekleşme dağılımı (1932-2007)

Nisan-Eylül ayları arasında geceler çok kısaldığı için görme ihtimali neredeyse yok. Aralık-Ocak aylarında ise Mart ve Ekim aylarına göre gerçekleşme oranı yarı yarıya. Ayrıca, Kasım-Şubat arasındaki dönem çok daha soğuk ve bölgelere göre değişmekle birlikte daha yağışlı, dolayısıyla kapalı. Seçeceğiniz şehir ve şehirlerin gitmeyi planladığınız aylarda yağış durumunu da göz önünde bulundurmanız önemli. Örneğin Tromso kuşağın tam ortasında yer almasına rağmen yılın büyük bölümünde hava kapalı, bunda fjordların ve nem’in büyük etkisi var. Diğer yandan Abisko, kuşağın merkezinin az dışında, ancak iç kesimlerde yer almasının etkisiyle gökyüzünün kapalı olması ihtimali bir nebze azalıyor.

Elbette bu olay sadece solar döngünün maksimum seviyesinde oluşmuyor. Gözle görülemese de bu doğa olayının zamanı veya kesin bir gerçekleşme yeri bulunmuyor, aslına bakarsanız her zaman gerçekleşiyor. Fakat gözle görülebilmesi için belirli bir şiddette gerçekleşmesi, gökyüzünün açık ve ortamın karanlık olması şart. Bu durum fotoğraf için de geçerli. Mümkün olduğunca karanlık bir yer seçimi yapılmalı. Şehir ışıklarından olabildiğince uzak olduğunuz bir yer, ek olarak gökyüzünde Ay’ın görünmemesini tavsiye ediyorum. Bu bilgiye istinaden ay takvimini de kontrol ettik ve 11 Mart 2013’te Yeni Ay’ın olduğunu görünce seyahat tarihlerimiz az çok netleşti. Kuzey Işıklarını görme ihtimalini yüksek tutmak adına en az 10 günlük bir süre tavsiye ediliyor. Unutmayın ihtimal o kadar da yüksek değil, gidip de görmemek de var!

Yıl seçimi için Güneş aktivitesi, Yıl içinde doğru aylar ve seçtiğiniz ayda Ay döngüsü için Ay takvimine bakarak zamanı belirledik. Yıl, ay, yeniayı içine alan bir dönemden sonra günlerin ve saatlerin de önemi başlıyor.

Günlük Aurora tahminlerini takip etmek çok önemli. Bunun için çeşitli kaynaklar var, biz University of Alaska Fairbanks’in günlük tahminlerini takip ettik. Bu sitede 20 gün sonrasına kadar 0-9 Kp arası Aurora tahminleri yer alıyor. Kp endeksi ne kadar yüksekse Aurora şiddeti o kadar yüksek. Bizim bulunduğumuz 7-17 Mart 2013 tarihleri arasında Aurora şiddeti 2-3 Kp arasından değişiyordu, 9 gibi bir şiddeti hayal bile edemiyoruz. Şiddetin ne önemi var derseniz, bulunduğunuz yerden (veya gitmeniz gereken yeri belirlemek için de diyebiliriz) Kuzey Işıklarını görme ihtimalinizi ve nasıl görünebileceğine dair bir fikir veriyor. Tabii verilen bu günlük tahmin gün içinde herhangi bir zamanda gerçekleşebilir, gündüz gerçekleşmesi durumunda zaten gözle görülemeyecek, hatta unutmayın bu sadece bir tahmin, hiç gerçekleşmeyebilir de!

Günlük tahmini biliyorsanız sabah kalktığınızda akşam için planınızı yapmaya başlayabilirsiniz. Ama önce hava durumunu kontrol etmekte fayda var. Kuzey Işıklarını izleyeceğiniz bölgede havanın açık ve olabildiğince bulutsuz olması şart. Yağış varsa kaldığınız yerde şömineyi yakıp güzel bir akşam yemeğinin tadını çıkardıktan sonra saunada biraz rahatlamanızı tavsiye ediyorum. Diğer bir seçenek yakındaki şehirlerin hava durumlarını da kontrol edip arabayla gidilebilecek bir bölge tespit ettikten sonra yola koyulmak. Fakat kuzeyde yolların kar ve buzla kaplı olduğu bir dönemde gittiyseniz (bizim gibi), yolculuğun zorlaştığını, daha fazla dikkat gerektirdiğini, uzun bir çekim veya bekleyişin ardından geri dönüşün de yorucu olduğunu unutmamak lazım.

Günlük tahmin istediğimiz seviyede ve hava durumu da yanımızda olunca soğukta tüm gece beklemeli mi? Hayır! Bu durum için de yaklaşık bir saat sonrasına ait tahminleri veren sistemler devreye giriyor. Aurora Alert sayfasından önümüzdeki bir saat için 15’er dakikalık aralarla verilen tahminleri takip ediyoruz. Eğer tahminler 1’in altındaysa sıcak bir yerde beklemeye devam edin. Örnek değerler:

The Space Environment Center’s Neural Net Program estimates that . . .

in 9 minutes, the Geomagnetic Activity level (Kp number) will be 1.33 — Quiet
in 24 minutes, the Geomagnetic Activity level (Kp number) will be 2.33 — Quiet
in 39 minutes, the Geomagnetic Activity level (Kp number) will be 2.33 — Quiet
in 54 minutes, the Geomagnetic Activity level (Kp number) will be 2.33 — Quiet

Yıllar, aylar, haftalar, günlerden sonra saat ve dakikalara dair de gerekli bilgileri verdim. Tarih seçiminizi yaparken sizi az çok nelerin beklediğini ve hayal kırıklığına uğrama ihtimalinizi bir nebze azaltacağını umuyorum.

Peki nereye gitmeli? 

Şehir seçimi yapılırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta Aurora düşük şiddette gerçekleşse bile görülebilecek bir şehir olması. Bunun için günlük tahmin sitesindeki görsellere bakarak, gideceğiniz bölgenin hangi şiddetlerden itibaren yeşil kuşak içinde kalacağını kontrol edebilirsiniz. Tromso, Norveç 1 Kp şiddetinde bile bu kuşağın içindeyken, Abisko, İsveç için haritada görülen 3 Kp şiddetine yakın bir seviye daha uygun. Eğer bulunduğunuz bölge şekilde daha geniş olan yeşil çizginin içinde kalıyorsa, ufukta zayıf bir yeşil olarak bile olsa Kuzey Işıklarını görebilirsiniz (ama bu ufuktaki çizgi sizi tatmin eder mi bilemem, beni etmiyor). Hatta bir gün 9 şiddetine çıkarsa İstanbul’dan bile görülebilir, takipte olun! Kısacası yeşil kuşak (sadece dıştaki çizgi değil) içinde bulunmak için elinizden geleni yapın, çünkü şanslıysanız Kuzey Işıklarının gökyüzünde hemen üzerinde gerçekleşmesine tanık olabilirsiniz ve bu deneyim ufukta yeşil bir çizgi görmekten çok daha heyecan verici ve büyüleyici! Ben yaşadım.

3 Kp seviyesindeki kuşak (Avrupa)

Bu bilgiler ışığında İzlanda, İsveç ve Norveç’in kuzey bölümleri, Alaska, Canada, Finlandiya ve Rusya’nın kuzey bölgelerinin önerilen yerler arasında olduğunu söyleyebilirim.

Tüm bu bilgiler ışığında 3 farklı şehirde Kuzey Işıklarını görebilmek için bir planlama yaptık: Kiruna, Abisko ve Tromso. Tabii çok kolay olmadı, farklı şehir seçenekleri arasında zamanımızı, mesafeleri, yer durumlarını ve Kuzey Işıklarını görmek için uygunluklarını göz önüne alarak karar verdik. Gündüzleri de değerlendirmek için farklı etkinlikler ayarladık. Hazır oralara kadar gitmişken aktarma yapacağımız Stockholm’ü de gezmeden olmazdı.

Gitmeden birçok kaynaktan Kuzey Işıkları, fotoğraf çekim teknikleri, soğuğa karşı alınacak önlemler, bölge ve yanımıza alacaklarımız hakkında bilgi aldık.

Tavsiye ettiğimiz malzeme listesi:

• GPS veya GPS özelliği olan bir telefon yolda çok işinize yarayacak
• Araba şarj kitiniz varsa yanınızda bulunsun
• Powerbank’lerinizi doldurun
• Termos, soğukta beklerken sıcak çay/kahve içinizi ısıtacaktır. Bazen soğuk su da içmek isteyeceksiniz, şişelerde götürdüğünüzde kısa sürede donacağını unutmayın, bir termosta soğuk su da bulundurun (biz yapmadık, siz yapın)
• Çarşaf, Nevresim takımı ve havlu. Kaldığımız tüm yerlerde kendi götürdüğümüz nevresimleri kullandık, yoksa ek ücret ödemeniz gerekiyor, bu hizmet maliyeti düşürmek adına oda fiyatından hariç tutulmuş
• İlaçlarınızı alın, özellikle soğuk algınlığına karşı mutlaka birşeyler bulundurun

Kıyafetlere gelince;

• Yün içlik veya Termal içlik (merino yünlü içlikler sizi daha sıcak tutacaktır ve buna gerçekten ihtiyacınız var)
• Kalın çorap. Terletmemesine dikkat edin, yoksa soğuktan daha fazla etkilenebilirsiniz
• Su geçirmeyen, soğuğa karşı iyi bir mont
• Kar Pantolonu
• Kar botu
• Tozluk
• Bere
• 2 Çift eldiven, fotoğraf makinasını kullanmak ve ayarlarını değiştirebilmek için ince bir iç eldiven üzerine de soğuğa karşı ikinci bir eldivene ihtiyaç duyabilirsiniz. Fotoğraf makinenizi ayarlayabileceğiniz bir eldiven olsun.
• Kar gözlüğü, sert rüzgarlarda çok işinize yarayacaktır. Genelde kar gözlükleri koyu renkli bir görüş sağlıyor, gündüz kayak yapılacağı düşüncesiyle tasarlanmış. Karanlıkta görüşünüzü kısıtlayacağını unutmayın, mümkün olduğunda açık renkli bir görüş sağlamasına dikkat edin.
• Baff, yüzünüzü koruyacaktır
• Büyük bir bavul, inanın kışlıklar çok yer kaplıyor

Fotoğraf için;

• Fotoğraf makinası, tabii ki. Ben Canon 5D Mark II kullandım
• Geniş açı bir lens, en az f/2.8 olması öneriliyor. Bende Canon EF 16-35 mm f/2.8L II USM vardı
• Tripod mutlaka olmalı
• Uzaktan kumanda, hatta varsa yedeğini de alın, kumandasız işiniz çok zor. Ben tepede yerimi değiştirirken kaybettim, Allahtan yedeğim vardı!
• Yedek pil. 2 yedek pille gittim, ancak pil performansı beklediğimizin çok üzerindeydi, tek yedek pil bile yeterli
• Şarj cihazı.
• İsveç ve Norveç’te prizler Türkiye uyumluydu, ama farklı bir ülke tercih ederseniz adaptör ihtiyacını kontrol edin
• Hafıza kartları. Günlük 32 GB olarak hesaplayıp, akşamları harddiske yedeklemeli ihtiyacımızı karşıladı
• USB kart okuyucu
• Kafa feneri, karanlıkta makina ayarlarını yapmanız için şart. Ancak birkaç kişi çekim yapıyorsa diğerlerinin ışık açtığınızda etkilenmeyeceğinden emin olun, karanlıkta geniş açı çekimlerde diğer fotoğrafçılar en ufak ışıktan etkilenebiliyor

Seyahat için;

• Pasaport
• Schengen vizesi (İsveç, Norveç)
• Seyahat Sağlık Sigortası yaptırmayı ihmal etmeyin

vee yola koyulduk!

Bu serinin devamında seyahat hakkında daha fazla detay bulabilirsiniz:

Kuzey Işıkları’nın Peşinde – 2. Bölüm: Abisko, İsveç
Kuzey Işıkları’nın Peşinde – 3. Bölüm: Tromso, Norveç

Comments

comments